Zanatoskiuchishkola

Ande zanataoskiuchishkola si kodola save den ebutja e butjaren khetanes phangle la shkolasa vi ande planeringo thaj vi sar te kerelepe o sitjaripe. Tu reses len kana von vorbina pa pende, ande projektura thaj pe tjiri praktika (LIA).

Ke sarso a butjakopijaco(butjaripe) parudjol vramasa, sakade vazdelpe vi o sitjarimasko inkeripe thaj ingeripe. Neve kezdin thaj avera xasajven sa sarso si o zhanajimasko musajipe parudjol.

Tuke sar studento si kado ke tjiro zanatoskozhanajipe si vorta ande vrama thaj rodino/manglo le butjarenge dinitorendar kana tu avesa gata le sitjarimasa.

Fakta

• E majbut sitjarimata si iva thaj sa den chachipe po sitjarimaskolov.
• Tu shaj alos mashkar 16 sogodicka sitjarimaskedroma thaj shel sogodicka zanatoskesitjarimata.
• LIA si ke tu sitjos pe chacho than avri pe jekh butjakothan.
• Zanatoskiuchishkola si kerdi anda but sogodicka sitjarimaskedinitora (shkoli) krujal ando them.
• E sitjarimata inkrenpe pa privatni sitjarimaskefirmi, komuni, landstingura thaj universitetura/ucheshkoli.
• E sitjarimata si samalime khatar e themeske raj thaj o kvalitetosko dikhipe kerel e raj pa Myndigheten för yrkeshögskolan.
• YH-studentura lel butivivar butji direktno pa eksameno, kana den gata e shkola.

Innehållsförteckning

Sar zhal kado?

Ande mangipe thaj andelinipe

Sitjarimakolov thaj sitjarimaskekoshti

Shvedicko shib pe butjakoingeripe

Chachikano zhanajipe – validirisar tjiro trajosko sitjaripe

Sar zhal kado?

Ande zanatoskiuchishkola hamilpe e teorija la praktikasa pe majbut sitjarimaske thana. E praktika bushol LIA thaj si shutini avri ande jekh butjakothan.

Ande LIA-vrami tu sitjos pe butjakothan khatar jekh zhutori khatar a butjakothan. Kado kerel ke tu shaj baros thaj te barares tjiro zhanajipe khatar e shkola ande jekh chacha butjako than. Aba ando shkolako sitjaripe tu les sitjaripe pa butjakotrajo thaj treningo ande zanatoskoinkeripe. Thaj pasha kado tu les pinzharimata ando butjakotrajo savo shaj deltut butji direktno pala eksameno, pe shkolako agor. E LIA si ande ando sitjariamsko kursoskoplano thaj si len avrishutine kursoskegolura save tu trobus te reses. SA e sitjarimata save ingren pe jekh lasho zanatoskiuchishkola thaj del 400 YH-poengura (savo si sar pherdo dujebershengi shkola) vaj si anda majcera 25 procentura LIA. Kontaktulin a shkola informacija pa sar e LIA kerelpe thaj katji baroj kado kotor anda sitjarimaskivrama pe LIA pa kodo sitjaripe savo tu san interesirime.

Uchipe

Zanatoskiuchishkola si jekh pala gimnazijali sitjarimaskiforma.

Vramakolungipe

Le majbut YH-edukaciji si mashkar jekh thaj duj bersh lungi.

Poengoskosistemo

E edukacijako lungipe sikavelpe ande zanatoskeuchashkolakepoengura (YH-poengura), kaj e panzh poengura si jekhe kurkesko pherdo vramako sitjaripe. 100 poengura si jekhe dopashebersheski pherdovramakositjaripe, 200 poengura si jekhebersheske pherdovramakositjaripe, 400 poengura si duje bershengo pherdovramakositjaripe thaj sa kade.

Ande tabela tu shaj dikhes e zanatoskiuchashkolkepoengura ande inkeripe pe poengoskesistemura pe univerzitetura thaj ucheshkoli. Le sama ke feri o lungipe pe edukacija savo sikavelpe, na pe savo uchipe e edukacija si.

Edukacijako lungipe	Zanatoskeucheshkolakepoengura	Uchashkolakepoengura
0,5 bersh	100	30
1 bersh	200	60
2 bersh	400	120
3 bersh	600	180

Eksameno

Te shaj ingrel jekh YH-edukacija pe jekh eksameno, musaj si te avel majcera 1 bersh lungo. Tena avla tjira edukacija jekh eksameno tu shaj te les jekh edukacijakobevizo majfeder.

Si duj eksamenuri

• Zanatoskiuchishkolakoeksameno
• Kvalificirime Zanatoskiuchishkolakoeksameno

 

Raj pe zanatoskiuchishkola

Raj pe zanatoskiuchishkola inkren zurales te len sama pe pushimata save si pa zanatoskiuchishkola ando Shvedo thaj te dikhen te aven e edukaciji kade kerde pala a butjakotrajoski kompetencija. Si jekh avri alome zakono thaj shinajipe savo phenel sar te keren thaj sar te inkrenpe le raj thaj e edukacijenge butja. Le raj len sama thaj vezetin e dosha pe kodola edukaciji save si shinade pe amende. Ame las sama vi pe edukacijako kvaliteto, lasangle statistika thaj dikhas sar si e edukacijengo rezultatura.

Ginav majbut pa rajengo pe zanatoskiuchishkola, Myndigheten för yrkeshögskolan

Ande mangipe thaj andelinipe

Kahte shaj ginaves pa maj but pa trobumaskeregli, andelinimaskomusajipe thaj sar trobus te keres te shaj manges tut ande.

Te shaj aves ande pe jekh zanatoskiuchiedukacija musaji tuke maj anglunes te avel tut fundosko chachipe. Kado znachil ke musaji tuke te avel tut jekh gimnazijakoeksamen vaj vareso sakade.

Pe but edukaciji si vi musajipe pe kodo sarso phenelpe avrialome puranezhanajimata. Kodo si butivar te aven tut lashe betigura pa varesave avrialome kursura/sitjarimata anda gimnazija vaj te sas tut varesosko sitjaripe anda butjakotrajo.

E shkoli inkren o andelinipe

Ande zanatoskeucheshkoli si sogodicka but edukacijakevezera (shkoli) thaj von korkora inkren o andelinipe pe penge edukaciji. Kontaktulil mindik a shkola direktno te si tut varesosko pushipe pa rodipe thaj save musajimata shon te shaj avelpe ande pe kodi edukacija so tu san interesirime te zhas.

O paluno datumo po rodipe/mangipe najsajekh khatar edukacija thaj edukacija.

So trobul tjiro rodipe/mangipe te inkrel?

Vorta so trobul te avel ande tjiro rodipe naj sajekh mashkar e shkoli thaj edukaciji. De katka si varesave eksemplura:

• Betigura
• Tjiro lil pa tute
• Butjakolil
• Butjakezumajimata

E chachi informacija pa so trobul tu les khatar o edukacijakovezeri.

Fundamentosko lasho

Pe sa e edukaciji si te avel tut jekh gimnazijakoeksameno vaj sa kade vareso. E regli naj kade zurale thaj kodola save mangenpe naj sajekh thaj naj len sajekh nakhipe trajosko vi len si shajipe te pheren avri o musajipe.

Tu san lasho te aves ande pe edukacija te pheresa varesavo anda kadala:

1. Si jekh gimnazakijakoeksameno anda gimnazijakishkola vaj anda komunalno barengishkola.
2. Si jekh shvedicko vaj themarengi edukacija savi sakadej sar o musajipe ando punkto 1.
3. Savo trajil ando Danimark, Finlando, Islando vaj Norvego thaj khotar san lasho pe sakodi edukacija.
4. Perdal shvedicko vaj themaricko edukacija, praktikako nakhipe vaj pa kaver vareso so shaj del tut chachipe te aves ande ande edukacija.

Punkto 4 si pa kodo kam shaj nakhes ande pe kavera drom sar pe betigura anda gimnazija. Sakojekh manush inkren penca sitjarimata thaj zhanajimata. Vareso so si lino anda prosto edukacija, sar e gimnazija- vaj uchashkolakiedukacija, thaj kaver avilas anda butji, foreningoskibutji vaj kursura pe slobodnivrami. Kado bushol chacho zhanajipe  (reell kompetens(.

E skola kaj kames te sitjos trobul te zhanel te shol tele so si tjire chache zhanajimata. E Shkola shaj kerel varesave zumajimata tusa te shaj dikhel te si tjire zhanajimata sakade lashe sar e gimnazijakekursura.

Alome nakhlezhanajimata

Pe but edukaciji si vi musajipe pe avri alome nakhlezhanajimata. Kadala naj sajekh edukacija edukacijatar. Shaj avel kodo ke tut trobun te aven lashe betigura ande jekh vaj ande majbut avrialome kursura khatar e gimnazija. Varesave edukaciji mangen butjakotrajoskonakhipe pa jekh avrialome zanatoskothan te shaj aves ande. Opral pa musajitime zhanajimata shaj mangenpe vi kavera musajimata, sar te avel tut tradimaskolil.

Bolde tut karing e shkola te shaj zhanes save musajimata si pe kodi edukacija savi tu kames te manges.

Shajipe po chachikanodinimasko maj sigo sitjaripe

Tena pheres avri e musajimaske alome anglazhanajimaske musajimata pe jekh edukacija shaj avel jekh shajipe te zhas jekh anglasitjaripe savi del kodo anglazhanajimata so trobun. Pe kodola edukaciji kaj kado si aktualno arakhes tu kodo po iskiripe ”Avri alome anglalzhanajimata” pe patrin kaj si e edukacija sikadi.

Bi musajimasko khatar musajimaskotrobupe

Tuke savo chi pherel avri e formalni musajimata pe prostimaske lila thaj avri alome anglalzhanajimata si sajekh jekh shajipe te aves ande. E shkola shaj shol pe rig te gindina von ke tu shaj nakhes e edukacija bi kodolesko thaj te keres butji ande kodo zanato savi e edukacija ingrel pe kodo. Bolde tut direktno kaj e shkola te shaj zhanes te si kado shajipe pe kodi edukacija savi tu san interesirime te zhas.

Zhanajipe pe shvedicka

Te si tut kaver dakishib sar shvedicka, danicka, färöiska, isländska vaj noveganicka musaji tuke te avel tut kodo zhanajipe ande shvedicko shib savi trobul te avel tut te shaj nakhes avri e edukacija. Kado ashol pala e shkola thaj von zumaven te si tut kodola zhanajimata save trobun.

Butjakopijaco shaj mangen te aven tut avrialome zanatoske shibakezhanajimata. Te shaj aven tut kacave shibakezhanajimata shaj avel kado tuke sar studento te shaj les sitjaripe ande shvedickoshib pe zanatoskirig (SMY)

Avrialope thaj andelinipe

Te si majbut zhene save mangle edukacija thaj saven si lashe lila pe maj cera thana sarso si manush, atunchi kerelpe jekh avrialope lendar. Sar kado zhal najsajekh edukacija edukacijatar.

Avrialosaripe shaj varesavo vaj varesave anda kadala:

• Betigura
• Avrialome zumajipe (iskirimaskotesto vaj pushipe)
• Purani edukacija
• Zanatoskonakhipe

Te si tut pushimata pa sarso zhal o avrialope thaj sar tu shaj getos tut, atunchi shaj te vorbis ande shkola kon kerel/del e edukacija.

Sitjarimakolov thaj sitjarimaskekoshti

Sa e sitjarimata ando yrkeshögskolan del chachipe pe sitjarimaskolov khatar o CSN thaj majnem sa si bipotjinimaske

 

Pe majbut YH-sitjarimata ashol o sitjaripe iva bipotjinimasko, de si varesave save len avri jekh sitjarimaskikoshta.  Pe sa kadala sitjarimata trobul tu korko te potjines pe kenjvi thaj pe kavera sitjarimaskematerialuri, vorta sar vi pe ucheshkoli. Mindik dikh sa e koshti save shaj te aven majsigo sarso manges tut po jekh sitjaripe.

Sa le sitjarimata del chachipe po sitjarimaskolov khatar o Centrala studiestödsnämnden (CSN). Kado zhal vi po LIA-vrami (Sitjaripe ande butji) savo si shutino avri pe jekh butjakothan.

Te shaj avel tut chachipe pe jekh shvedicko sitjarimaskoinkeripe (lov) sar jekh avrutno themari, musaji tuke te nakhes perdal varesave musajimata. Kado zavesil anda savo them san opre dino pasosa/lilesa.

ginav majbut pa sitjarimaskolov po CSN:s webbplatso

Shvedicko shib pe butjakoingeripe

A butjakopijaco shaj mangel ke tut si avrialome butjakeingerimaske shibakezhanajimata. Te shaj lelpe kacave shibakezhanajimata shaj avel kodo sar jekh shajipe tuke savo studiris te shaj les sitjaripe pe shvedicko shib khetanes po butjakoingeripe (SMY).

O gindo le sitjarimasa pe shvedicko shib kusa o butjakoingeripe si kodo tu te shaj les kodola shibakezhanajimata save trobun te aven vorta pe kodo zanato savo tu sitjos te aves. Kado shaj te kerel tuke te avel maj ushora thaj maj letko te shaj les butji pala tjiro sitjaripe.

Kade keres

Kontaktulin a shkola thaj phen pa kodo so tut trobul pa shvedicko shibako sitjaripe ando butjakoingeripe. Kado ashol pala kodo savo del e shkola (shkola) savo dikhel te si shajipe po sitjaripe. SMY shaj inkerdjol korkoro a shkolatar vaj khatar e konsultura saven e shkola lel ande te sitjaren.

Kana e shkola zhanel ke kado trobul thaj dikhel ke si shajipe te del SMY, atunchi von mangen kodo lov kaj le raj po Myndigheten för yrkeshögskolan.

Chachikano zhanajipe – validirisar tjiro trajosko sitjaripe

Te si kade ke tut naj betigura vaj diplomi, atunchi si o valideringo jekh drom savo del tut chachipe te shaj aves ande po sitjaripe. O valideringo si jekh dikhipe so tu nakhlan perdal ando trajo, so zhanes, thaj kado shaj avel ke tu chi trobus te sitjos kodo pale savo aba tu zhanes ando sitjaripe.

Zhanajipe thaj kompetenso tu shaj les vi formalno sitjaripe (sar e gimnazija- vaj uchashkolakositjaripe) thaj vi butjatar, fereningoskibutji thaj vi bi-formalno sitjaripe (sar jekh sitjaripe so tu keres pe tjiri slobodno vrama). Kado sakhetanes, chachikano kompetenso bushol chachikano thaj o valideringo si jekh metoda savo vazdel opre tjiro chachikano kompetencija/zhanjipe. O valideringo znachil ke tjiri zhanajimata thaj kompetensura dikhenpe perdal thaj alonpe avri vorbimasa thaj zumajimata jekhe gindome dromesa.

Ashuv lasho/chachimasko vi tena naj tut betigura

• Tena naj tut betigura vaj diplomi atunchi o valideringo si jekh drom te sikavel ande ke tut si aba kodola zhanajimata save tu lan kaversar, thaj te avel tut chachipe po jekh sitjaripe. Arakh tjiro sitjaripe khate po yrkeshogskolan.se thaj kontaktulin e sitjarimaskevezeres te dikhel perdal tjiro zhanajipe.
• Trubul tut jekh gimnazijakositjaripe majsigo sarso shaj zhas angle pe jekh zanatoskiuchishkola? Kontaktulin maj anglunes tjira komuna pe majbari informacija.

Samitisar tuke kotora anda jekh sitjaripe

Vi tut saves si formelni betigura anda jekh majpurano sitjaripe shaj validiripe tjiro chacho kompetenso thaj kadalesa shaj cinjarelpe e sitjarimaski vrama pe zanatoskiuchishkola pe savi tu san ande lino.

Maj but informacija thaj droma majangle

De tut gindo ke majbut rajkanethana butjazin e valideringosa. Arakh majbut informacija lende:

Swedish National Agency for Education (Skolverket)

Swedish Public Employment Service (Arbetsförmedlingen)

The Swedish Council for Higher Education (Universitets- och högskolerådet)

studera.nu